Middagprogramma:
Bezinning met forum en bezoekers over dilemma’s i.v.m grenzen
De buitengrenzen van Europa
In Europa neigen we ons steeds meer en met steeds grovere middelen af te schermen tegen de komst van vluchtelingen. Afschrikkende hekken, kampen, boten, muren en geweld worden ingezet om hen weg te houden. Voor getraumatiseerde, vluchtende mensen is dit zeer inhumaan.
Van de andere kant zijn de gevolgen niet te overzien als we helemaal niets aan grenzen doen.
Hoe komen we uit dit dilemma? Zijn er humane grensovergangen voor vluchtelingen mogelijk?
Het aantal vluchtelingen in ons land
Je hebt hart voor vluchtelingen en gunt iedereen een veilig en goed bestaan. Toch kun je ook zo je zorgen hebben. Nederland is een dichtbevolkt land. We hebben ook al veel arbeidsmigranten, studenten uit het buitenland, expats. Er zijn op allerlei gebieden tekorten: personeel in de zorg en het onderwijs; woningnood.
Veel mensen hebben de ervaring dat de overheid er niet voor hen is en die het niet kunnen verdragen wat de overheid wel allemaal voor vluchtelingen doet. Draagvlak voor opvangplekken is bijna nergens vanzelfsprekend en de discussies hierover zijn nogal gepolariseerd.
Welke van de drie factoren ‘bevolkingsdichtheid, schaarste, draagvlak’ vormen een goede reden om het aantal op te nemen vluchtelingen hier te beperken? Als je het aantal zou willen beperken, wat zijn dan selectiecriteria?
En wat dan, als je niet onverschillig wil zijn tegenover het lot van vluchtelingen die we niet toe kunnen laten?
Het toelaten van vluchtelingen is ook niet vrijblijvend. Het schept verplichtingen om hen te helpen hier een toekomst op te bouwen.
Als je het aantal op te nemen vluchtelingen niet wil begrenzen, wat kunnen dan de gevolgen zijn?
Barrières voor vluchtelingen
Vluchtelingen die we opvangen zijn langdurig veroordeeld tot verblijven in verschillende AZC’s of noodopvanglocaties als wachtkamer. Omdat procedures lang duren (momenteel gemiddeld zo’n anderhalf jaar) staat hun leven al die tijd stil. Zolang er geen uitsluitsel is van hun procedure wordt het hen moeilijk gemaakt om zich te verbinden met de Nederlandse samenleving of zich voor te bereiden op een leven hier, om het risico te vermijden dat mensen hier illegaal blijven als ze later hier geen recht op verblijf krijgen. Dit leidt tot depressiviteit, passiviteit en gedragsproblemen en dat werkt door op hun latere integratie als ze eenmaal wel een verblijfsvergunning hebben.
Als vluchtelingen eenmaal statushouders zijn, komen ze allerlei financiële barrières tegen die het hen moeilijk maken om hun leven hier op te bouwen en te integreren. Zo komen ze al snel in de schulden.
De reden om het vluchtelingen niet gemakkelijk te maken is het tegengaan van de aanzuigende werking. Dit beleid is niet afgestemd op mensen die vluchten voor geweld of onderdrukking, maar op economische vluchtelingen en mensen die komen uit veilige, maar minder welvarende landen.
Daarmee doe je onrecht aan mensen aan die al zoveel hebben meegemaakt, getraumatiseerd zijn, door oorlog en geweld.
Enerzijds wil je vluchtelingen niet pamperen: deze samenleving regelt en betaalt alles voor je. Maar anderzijds wil je mensen psychisch ook niet verder beschadigen en is een voorspoedige integratie in het belang van de statushouder en de Nederlandse samenleving.
Wat is nodig om vooral de mensen die voor geweld en onderdrukking vluchten recht te doen enerzijds en aanzuigende werking voor anderen te reduceren?
Grensverleggende handelingsperspectieven
Toelichting op avondprogramma van de wake voor vluchtelingen 2023
In Droomland Italië. Van Aleppo naar Turijn reist Rosita Steenbeek door Italië en ziet ze hoe de houding ten opzichte van vluchtelingen en migranten is verhard, maar ook hoe hiertegen verzet rijst van gewone burgers, hulporganisaties en kerken. Is Italië het land waar migranten van dromen als ze in Lampedusa aan land komen?
Ze bezoekt het diepe zuiden van Calabrië, waar migranten als slaven worden uitgebuit, maar waar mensen zich ook inzetten om deze wantoestanden te veranderen. In Turijn bezoekt ze families uit Aleppo bij wie ze logeerde in een Libanees vluchtelingenkamp en die met een humanitaire corridor naar Italië kwamen.
De reis eindigt in Triëst, bij een andere uiterste Italiaanse grens, het eindpunt van de Balkanroute. Daar hoort ze de verhalen en ziet ze de gevolgen van het geweld dat de vluchtelingen ondervonden tijdens hun tocht, maar ook hoe op een bijzondere manier steun wordt verleend.
Rosita Steenbeek is te zien in de EO-documentaireserie Viva l’Umanità!, over de wereld van vluchtelingen en migranten in Europa. Deze serie is ook tijdens de Wake te zien.
In het avondprogramma vertelt Rosita Steenbeek over haar ervaringen, die ze in haar boek verwerkte.
Daarna vertelt Joris van Gerven van Sant’Egidio over de humanitaire corridors die Sant’Egidio in Italië en nog een aantal landen samen met veel humanitaire en kerkelijke organisaties heeft opgebouwd om kwetsbare vluchtelingen de kans op asiel te bieden.
In gesprek met de aanwezigen diepen we de corridors uit. Allerlei aspecten kunnen aan bod komen. Een oefening in denken, in mededogen en zoeken naar mogelijkheden om de meeste kwetsbare mensen een menswaardig bestaan te bieden.